Göbələk xəstəlikləri və onların müalicəsi

ss

Göbələk xəstəlikləri göbələklərin yaratdığı infeksiyalardır və bir çox növləri var. Bu yazıda dəridə ən çox rast gəlinən göbələk xəstəliklərindən danışacağıq.

Ayaq göbələyi (Tinea pedis): Ayaq göbələyi əhali arasında çox yayılmış dəri infeksiyasıdır. Göbələk bir növ infeksiyadır və adətən isti və rütubətli mühitdə böyüyür. Bir çox insan həyatında ən azı bir dəfə də olsa ayaq göbələyindən əziyyət çəkmişdir. 

Dırnaq göbələyi (Onixomikoz): Dırnaq göbələyi uzun müddət davam edə bilən, bütün dırnağın rəngini və formasını poza bilən və müalicəsi çətin olan göbələk növüdür.  

Tinea versicolor (pitriasis versicolor), (əlvan dəmrov): Malassezia furfur adlı kif göbələyi tərəfindən törədilən dərinin infeksiyasıdır.

 

Göbələk xəstəliklərinin əlamətləri:

Ayaq göbələyi: Adətən ayaq barmaqları arasında (xüsusilə də son iki barmaq arasında) qaşınma, qızartı və çatlar şəklində görünür.  Bəzi hallarda ayaqların altındakı pulcuqlar və ya su kabarcıkları da görünə bilər.  Diaqnoz müayinə ilə qoyulur.  Lazım gələrsə, dərinin səthindən götürülmüş yaxma nümunəsindən mikroskop altında göbələk müayinəsi edilə bilər.

Dırnaq göbələyi: Dırnaq yatağından ayrılma, tez-tez sarı-ağ, bəzən yaşıl və ya qara rənglərin dəyişməsi, dırnağın qalınlaşması, adətən dırnağın yuxarı yarısından başlayan deformasiya kimi bir və ya bir neçə simptom müşahidə edilir.

Tinea versicolor: Adətən gövdədə dəridə tünd rəngli və bəzən açıq rəngli dağınıq yuvarlaq formalı ləkələr şəklində görünür. Adətən müayinə, bəzən işıq (wood lampası ilə) müayinəsi və ya dəridən yaxma alınaraq mikroskopik müayinə ilə diaqnoz qoyulur.

Saçlı dərinin göbələyi: Bu, baş dərisində müşahidə olunan göbələk növüdür.  Çox vaxt uşaqlarda olur.  Uşaqlar bir-birinə yoluxdura bilər. Heyvandan insana və ya insandan insana keçə bilər. Diaqnoz yaxma və ya əyani müayinə aparmaqla qoyulur. Müalicədə adətən həb təyin edilir, ən azı 6 həftə müalicə edilməlidir. Saç tökülməsi müşahidə oluna bilir və əksər növlərdə tökülən saçlar tamamilə bərpa olunur. Çox dərin, müalicə olunmayan və dərin iltihablarla irəliləyən bəzi alt tiplərdə qalıcı saç tökülmə müşahidə oluna bilər.

Tinea cruris: Bu, qasıqda müşahidə olunan göbələk xəstəliyidir. Nəm qalma, sürtünmə və istilik səbəbiylə inkişaf edir. Həmin nahiyəni saxlamaq lazımdır.  

 

Göbələk xəstəliyinə səbəb nədir?

Ayaq göbələyi: Rütubət, tərləmə və havalandırmanın olmaması dəri göbələklərinin inkişafı üçün əlverişli mühitdir. Ayaq göbələyi yoluxucudur.  Ortaq istifadə edilən əşyalardan və gigiyenik qaydalara riayət etmədikdə yoluxa bilər. Dar ayaqqabı və sintetik corablar, çimdikdən sonra ayaqların qurudulmaması, ayaqların tərləməsi kimi hallar göbələklərin çoxalması üçün əlverişli şərait yaradır.

Dırnaq göbələyi: ümumi yerlərdə (hovuz, hamam, sauna kimi) yalın ayaqla yerə basmaqla, ümumi istifadə edilən başmaq və ya ayaqqabılarla yoluxa bilər. Rütubətli mühit infeksiyanın şiddətini artırır.

Tinea versicolor: Bu, yoluxucu deyil, çünki sağlam insanların dəri florasında da bu xəstəliyi  törədicisi olan- Malassezia furfur göbələyi yaşayır. 

 

Göbələk Xəstəliklərinin Müalicəsi 

 

Ayaq göbələklərinin müalicəsi: 

Göbələk xəstəliklərinin müalicəsi xəstəliyin forma və mərhələsinə əsasən təyin edilir. Müalicədə antifungal (göbələk əleyhinə) kremlər və  həblərdə istifadə edilə bilər. Bununla yanaşı dırnaq göbələyində müxtəlif müalicəvi laklar və cilalayıcılar da istifadə edilir. Krem ​​və həblərdən düzgün istifadə xəstəliyin təkrarlanmaması üçün çox vacibdir. Müalicənin yarımçıq qalması residivlərə səbəb ola bilər.

Dırnaq göbələyinin müalicəsi: Müalicəsi ayağındakına bənzəyir, lakin müalicə müddəti daha uzundur. Adətən göbələk əleyhinə həblər  və dırnaq lakları ilə müalicə olunur və müalicə ən azı 3 ay davam etdirilir.

Ayaq və dırnaq göbələklərinin müalicəsi çox vacibdir, çünki göbələk infeksiyası olan yerlərdə dəri öz bütövlüyünü itirərək bakteriyalara giriş qapısı yaradır və dərialtı infeksiyalar üçün zəmin hazırlayır. Tez-tez təkrarlanan dərialtı infeksiyalar damarlarda qalıcı pisləşməyə - daimi ödem və hərəkətin məhdudlaşdırılmasına səbəb ola bilər.

 

Tinea versicolor

Göbələk əleyhinə şampunları bədənə çəkib yuyunmaq, 2-3 həftə ərzində gündə iki dəfə göbələk əleyhinə kremlərdən istifadə etmək kifayətdir. Mövsüm və mühit dəyişikliyində istiliyin təsiri aradan qaldırıldıqda da özbaşına sağala bilir.  Antifungal həblər, aradan qaldırılması müalicələrinin qeyri-kafi olduğu hallarda da istifadə edilə bilər.

 

Göbələk xəstəlikləri üçün tövsiyələr

Aşağıdakı sadə qaydalara əməl etməklə özünüzü göbələk xəstəliklərindən qoruya bilərsiniz.

Ayaqlarınızı yuduqdan sonra xüsusilə ayaq barmaqlarınızın arasını çox yaxşı qurulayın.

Ayaqlarınızı tərlədən qapalı ayaqqabılar seçməyin. Xüsusilə yay aylarında dar ayaqqabı və corab geyinməyin. Sandalet və s. yayda isti havalar üçün ən uyğun variantdır.

Pambıq corablara üstünlük verin və corablarınızı gündəlik və ya nəm hiss etdiyiniz zaman dəyişdirin.

Yayda ayaqlarınızı və ayaqqabılarınızı göbələk əleyhinə tozlarla pudralayın.

 

Unutmayın ki, burada qeyd olunan xəstəliklər çox yayılmış səthi göbələk infeksiyalarıdır. Bundan əlavə, dəridə yerləşə bilən bir çox göbələk növü var.  Bəzi göbələk infeksiyaları hətta daimi əlilliyə səbəb ola bilər. Həkiminizlə məsləhətləşmədən öz xəstəliyinizin diaqnoz və müalicə yanaşmalarından çəkinin. Göbələk xəstəliklərindən şübhələnirsinizsə, mütləq dermatoloqa müraciət edin.

 

Dermatoloq  Dr Mehdi Mahmudi

Prosedurlara yazılmaq üçün - (+994) 50 519 42 19
Adres: Nazim Hikmət 66, Yasamal, Bakı - Salutem Dermatoloji Klinika
Dermatoloq Dr.Mehdi Mahmudi İnstagram - https://bit.ly/3dvifdJ
Doktor WhatsAap - (+994) 51 876 43 88 - https://bit.ly/32xiv5w